lezing Handartrose - door Yvonne Veldhuis
Yvonne is ergotherapeut/handtherapeut op de locatie Dr.Jan van Breemenstraat van het Reade Amsterdam.
Reade is ontstaan uit de fusie tussen Revalidatiecentrum Amsterdam (RCA) en het Jan van Breemeninstituut (JBI) Amsterdam. Het behandelt jaarlijks ruim 12.500 reumapatiënten.
67% van de vrouwen heeft artrose in 1 handgewricht en 54,8% van de mannen.
Yvonne laat zien aan de hand van een dia dat de hand een zeer belangrijke rol speelt. Als we kijken naar de hersenschors geeft het groen gekleurde deel de functie van de hand weer.
We weten dat artrose een gestoorde koppeling is tussen afbraak en synthese van gewrichtskraakbeen en subchondraal bot. Pijn is het eerste symptoom, maar vooral ook bij handartrose is de vervorming van de gewrichten een duidelijke aanwijzing. Meestal het eerste te zien bij de wijsvinger en in het bovenste gewricht . In vaktermen wordt dit de noduli van Herberden genoemd, naar de persoon die deze vervorming het eerste ontdekte en beschreef. De vervorming van het middelste gewrichtje in de vinger wordt de noduli van Bouchard genoemd, omdat hij het was die deze weer als eerste beschreef in de medische literatuur.
Handartrose kan ook een gecombineerde aandoening zijn van zowel reumatoide artritis als van artrose. De artrose ontstaat dan secundair aan de reumatoide artritis. Er komt een vraag/opmerking uit de zaal waarom in eigenlijk alle landen om ons heen de naam osteoarthritis wordt gebruikt voor artrose en wij niet. Het zou misschien de verwarring kunnen uitsluiten dat artrose geen reuma is, zoals nog veel mensen denken.
Noduli van Herberden.
Samenvattend de symptomen van hadartrose: • Pijn • Stijfheid ochtend-, en start-stijfheid • Bewegingsbeperkingen • Kraken´ • Gewrichtsontstekingen • Standsveranderingen • Verminderde kracht /uithoudingsvermogen • Beperkingen in activiteiten • Beperking in participatie • We weten dat artrose niet is te genezen en dat we met medicatie in de vorm van pijnstillers en ontstekingsremmers deze patiënten kunnen behandelen.
Maar ook door middel van voorlichting en oefentherapie en spalken is vaak verergering van de pijn en de vervorming van de hand te voorkomen/beperken.
• Voorlichting over artrose en omgaan met een chronische ziekte • Balans Belasting-Belastbaarheid • Leefstijladviezen • Gewrichtsbeschermende maatregelen • Hulpmiddelen/voorzieningen
Yvonne legt uit dat we een goede balans moeten zien te vinden tussen wat we willen en wat we kunnen. We willen, als we een goede dag hebben, m.a.w. als we ons goed voelen, vaak meer doen, dan dat onze lichamelijke situatie dat aan kan. Op dergelijke momenten belasten we de gewrichten van onze handen méér dan dat goed voor ze is. Met als gevolg dat we er daarna voor moeten boeten met méér pijn. Het is dus beter om hetgeen we van plan zijn te gaan doen in fases te doen en tussendoor meer rust te nemen.
• Belast niet te zwaar of te lang • Gebruik een andere manier of een hulpmiddel • Belast in stabiele stand • Wissel houdingen en bewegingen af • Houd rekening met de pijn • Blijf bewegen (dus oefenen!) /goede spierfunctie en conditie. Bij Reaede worden foto’s gemaakt en in combinatie met een lichamelijk onderzoek bekijkt men dan wat een patiënt nog kan. Yvonne laat vervolgens d.m.v. dia’s wat hulpmiddelen zien waardoor de belasting van de hand ontzien kan worden:
Handoefeningen zijn ook van groot belang: Onderzoek bewijst dat: • minder opvlammingen • minder pijn • minder gewrichtszwellingen • dagelijkse activiteiten makkelijker uitvoeren • mobieler • positiever Zij doet vervolgens met de aanwezigen in de zaal een aantal eenvoudige oefeningen voor de handen.
Oefentherapie: • Aanleren ontspannen bewegingspatroon • Aanleren juist bewegingspatroon (intrinsiek/extrinsiek) • Op lengte brengen/houden structuren • Herwinnen mobiliteit gewrichten • Opbouwen van kracht • Gericht op activiteiten.
Bij beperkte energie,zul je keuzes moeten maken in je werkzaamheden .Kraakbeen wordt naarmate we ouder worden wordt toch minder, alleen bij de een sneller dan bij de ander. Zelf oefenen en blijven oefenen.
Vervolgens legt zij uit wat een “triggervinger” is. Wanneer je dus een vinger hebt die niet meer op eigen kracht kan strekken/buigen. En verklaart ze de werking van de spalktherapie. • Pijnvermindering • Bescherming/ondersteuning gewricht • Verbetering handfunctie • Aanleren juist bewegingspatroon • Corrigeren stand (preventie) • Oprekken structuren
Iemand uit de zaal zegt veel baat te hebben bij het smeren met voltaren. Ook dat kan inderdaad verlichting geven bij pijn.
Dat de duim een belangrijke rol speelt moge duidelijk zijn. Het duimgewricht is bij handartrose ook vaak aangetast. Oorzaken: • Veroudering • Geslacht • Vorm van het gewricht/ gewrichtsoppervlakten • Herhaalde bewegingen • Letsels van het gewricht bv skiduim • Reumatoïde artritis Het gewricht van de duim is een zgn. zadelgewricht, ook wel CMC1 genoemd.
Een speciale spalk voor dit gewricht heeft als voordeel: • Immobilisatie • Stabiliseren • Pijnklachten verminderen • Preventie standverandering • Funktie verbetering en/of funktionaliteit
In het Reade kun je terecht voor: • Voorlichting • Oefentherapie • Spalken
Deze worden gegeven in groepstherapie van 6 tot 8 deelnemers, onder begeleiding van 2 handtherapeuten. Het bestaat uit 3 sessies van 1 uur. En indien noodzakelijk nog tot 1 uur nazorg.
Het is zeker aan te bevelen om een kijkje te nemen op de website: www.reade.nl